اکسپرسیون به شیوه ایرانی - مهسان بلاگ

به گزارش خبرنگاران، آخرین رمانش با تو تا کجا...! پس از تنهایی المیرا توسط نشر آرادمان همین اواخر منتشر شده است. رمان جدید او روایت گر شخصیت های پرشماری از مردم شمال کشور است؛ با دغدغه های نسل های مختلف و در جست وجوی خوشبختی ، و او در نقاشی هایش هم از دل تلخی زندگی سخت مردم، شادی و زیبایی را بیرون می کشد؛ در آثار فخر یاسری زندگی مردم کوچه و بازار گیلان نمایان است.

او نقاشی است که در نوجوانی فرزند یک مالک بزرگ و مشهور بود اما در فقر بزرگ شد و سال ها در کنار کارگری نقاشی کرد و نوشت؛ در ادامه مصاحبه ای را با او می خوانید که بیش از هرچیز شناخت نامه زندگی فرزین فخریاسری است؛ با درون مایه ای از تالمات و تاثراتش...

ـ گفت وگویمان را از تولد شما آغاز کنیم. شما در خود لنگرود به جهان آمدید؟

من از اهالی دیلمانم، ولی در شهر لنگرود متولد شده ام. اردیبهشت 1333 از یک خانواده مالک و البته، در سال 1342، با به وقوع پیوستن اصلاحات ارضی، خانواده ام هر آنچه را که داشتند از دست دادند. من دوازدهمین فرزند از 13 فرزند خانواده بودم که خانواده هرگز مرا عضوی از اعضای خود نمی دانستند. در نتیجه از همان ابتدای تولد با گوشه گیری، انزوا و رنج های درونی بزرگ شدم. به خاطر همین رنج های درونی، در دوازده سالگی از خانه پدری فرار کردم اما زود برگردانده شدم تا متحمل رنج های طولانی خود در جامعه نباشم.

ـ در این شرایط و فضا و با این کودکی خاص از کی متوجه شدید که به هنر و نقاشی علاقه دارید و به آن پرداختید؟

15 ساله بودم که فهمیدم ریشه هنر و ادبیات در گلدان وجودم کاشته شده است و قدم به راهی گذاشتم که هنوز پس از نیم قرن ادامه دارد. پس از مرگ پدر در سال 1353 دیپلم ادبی گرفتم و به خدمت سربازی رفتم و گروهبان سوم شدم. در ایام گروهبانی سه ماه زیر نظر استاد کسرائیان در خرم آباد لرستان طراحی آموختم. او برادر آقای نصرالله کسرائیان ـ عکاس ـ است و در خرم آباد آکادمی داشتند و بسیار هم خوب کار می کردند و اتفاقا من هم چندین مرحله امتحان دادم تا در آکادمیشان پذیرفته شدم.

ـ پس از این دوره چگونه تمرین و آموزش خود را پیگیری کردید؟

به همدان اعزام شدم در ادامه خدمت فقط از روی کتاب ها و مدل های زنده طراحی کار می کردم و به تمرین خود به شیوه خودآموختگی از روی طبیعت ادامه دادم و چه بسیار از روی کتاب های آموزشی، تمرین کردم.

ممکن نبود شبی کار تمرین خود را تعطیل کنم. هدفی را که انتخاب نموده بودم عاشقانه و سرخوشانه ادامه می دادم. پس از خدمت دو ساله در سال 56 در دانشگاه هنر قبول شدم اما به دلیل فقر مالی نتوانستم به دانشگاه وارد بشوم، اما از پا ننشستم و دانشگاه را به خانه ام آوردم و به کار طراحی و نقاشی و داستان نویسی با خواندن رمان های ایرانی و خارجی ادامه می دادم.

هدفم را انتخاب نموده بودم و در تمام سال های عمرم به جز هنر و ادبیات به هیچ چیز دیگر فکر نمی کردم. روزها کاسبی و کارگری می کردم و عصرها به مطالعه و تمرین می پرداختم. عاشقانه و سرکشانه و سرخوشانه.

ـ در چه سبکی نقاشی می کردید؟ آیا به سبک و سیاق خاصی هم دست پیدا نموده بودید؟

ابتدا از آثار رئالیستی هنرمندان بزرگ کپی می کردم. پنج سال. پس از این دوران از روی طبیعت نقاشی می کردم. می رفتم در دل طبیعت و زندگی. کارهایم دوره ای بود؛ طبیعت و طبیعت بی جان و تصاویر انتزاعی معنادار.

ـ در کنار آموختن و کار کردن نقاشی را تدریس نمی کردید؟

تا آن مقطع نه اما پس از انقلاب و پس از حضور شش ماهه در جنگ سال 1360 اولین هنرکده نقاشی را در شهرستان لنگرود تاسیس کردم و به آموزش پرداختم. این دوره پنج سال ادامه داشت اما متوجه شدم آموزش جلوی خلاقیتم را می گیرد و نمی گذارد به ادامه کار بپردازم.

ـ پس آموزش را رها کردید و رفتید به سمت همان تمرینات و کسب تجربه برای پیدا کردن سبک و سیاق خودتان؟

بله. آغاز کردم به کارهای تجربی در قالب سبک های متفاوت و بعد نمایشگاه برگزار کردم. اولین نمایشگاه انفرادی خود را در سال 1362 در سالن ارشاد لنگرود برگزار کردم در ادامه هر دو سال یک نمایشگاه در شهرهای گیلان و مازندران برگزار کردم و به دلیل عدم خرید آثار هنری من همچنان روزها کارگری می کردم و عصرها نقاشی و شب ها هم داستان نویسی. در این راستا از سال 1360 علاوه بر چاپ داستان های کوتاه در روزنامه ها و هفته ها و مجلات ادبی، دو مجموعه شعر، دو مجموعه داستان های کوتاه و از سال های 90 تاکنون سه رمان خود را چاپ کردم. علاوه بر اینکه به مدت پنج سال روزنامه نگاری با حفظ مسوولیت ستون و صفحه ادبی در هفته نامه بام سبز استان گیلان به عنوان دبیر ادبی داشتم.

ـ بعد از آن نمایشگاه که در لنگرود داشتید، نمایشگاه های بعدی که برگزار کردید چه زمانی بود؟

نمایشگاه های خود را که انفرادی بود در شهرستان های لنگرود، لاهیجان، رشت و تهران برگزار کردم و علاوه بر آن هفت نمایشگاه گروهی در دیگر استان ها اما به دلیل تفاوت ها و خاص بودن آثارم این کارها هنوز آن شناخت عمومی از آثارم پیدا نشده بود، هر چند حرفه ای ها و هنرمندان مطرح خیلی به آثارم توجه نشان داده اند.

ـ اجازه بدهید به سبک کارتان بپردازیم و درباره آن صحبت کنیم. سبک شما در نقاشی خاص است و در ضمن آنکه به حال و هوا و نگاه نقاشان مطرح اکسپرسیونیسم را دارد، کاراکترها و نگاهی دارد که آدم را به زندگی و طبیعت ایران و ویژه شمال می برد. رسیدن شما به این سبک از نقاشی چگونه رخ داد؟

من اوایل در حال تجربه سبک های مختلف و یافتن سبک شخصی بودم اما از سال 80 تاکنون سبک نقاشی من اکسپرسیونیسم به شیوه ایرانی است. هدف من نشان دادن شادی های پنهانی و روزمره مردم ایران است. شادی ها را در قالب طنز و انتزاع و در نهایت اکسپرسیون نقاشی می کنم، هر چند به گفته اساتید گیلان لایه هایی از سبک فوویسم در آثارم وجود دارد، اما به اکسپرسیونیسم به شیوه و فرهنگ ایرانی از صحنه های زندگی عادی مردم ادامه می دهم.

در این راه سختی های بسیار کشیده ام اما شکست در زندگی زناشویی و فاصله دریافت فرزندانم و فقر مالی به خاطر فقدان درآمدهای لازم برای گذران زندگی و برخوردهای غیرعاطفی اهل هنر و ادبیات و هر چند گاه جامعه، هیچ کدام نتوانست مرا از خلق آثار هنری و ادبی بازدارد. در طول نیم قرن فعالیت مداوم و خستگی ناپذیر، همچنان باانرژی وجود یک هنرمند عاشق به کارم ادامه می دهم و آثار هنری و ادبی بسیاری را به شیوه مدرن و به نظر خودم برای آینده به وجود آوردم.

ـ دغدغه عمده شما در نقاشی چیست و چه درونمایه هایی بیشتر از هر چیزی شما را متاثر می نماید؟

همیشه عشق حاکم بر زندگی من بود؛ عشق به هنر و ادبیات سرزمینم و فرزندانم. در خلق آثار خود را چون پرنده ای با بال های وسیع اما زخم دیده و دلشکسته می بینم، اندیشه هایم را با رنگ های وحشی رها می کنم، رها در میان امواج خطوط و رنگ ها.

ـ آیا شما با نگاه شخصی و بیشتر برای دل خودتان نقاشی می کنید؟

به هیچ وجه. من هرگز برای دل خود کار نکردم، زیرا همیشه خواسته ها و عاشقی های مردم برایم مهم بود. هرچند نقاشان شمالی مرا نقاش زشتی ها می دانند؛ زیرا من زیبایی ها را زشت و زشتی ها را زیبا نقاشی می کنم. این موارد ناخواسته در کارم فراوری می گردد! هر چندگاه وحشیانه و عصبی وار طرح ها و خط ها و رنگ ها را بدون رعایت هیچ قانونی که مرا درگیر می نماید روی بوم های سفید خلق می کنم و آن گونه می گردد که گاهی می خندند، گاهی مرا به باد فحاشی قرار می دهند و مرا مجنون می دانند!

ـ در نقاشی های شما زندگی مردم روستاها و شهرهای کوچک گیلان جریان دارد اما آیا برخی آثار شما را در تقلید از نقاشان مشهور به ویژه ونگوگ نمی دانند؟

آنچه مرا بیش از هر چیز آزار می دهد، تقلید و کپی از آثار دیگران است که هرگز انجام ندادم برای همین در هر دوره از کارهایم همیشه از اعماق وجودم، اندیشه هایم و احساساتم و روح آشفته و بی قرارم آثارم را خلق می کردم؛ زیرا آنچه برای من بیش از هر چیز مهم بود متفاوت بودنم بود و هست. من در آثارم، در طی سال ها کار بی وقفه مجنون وار این تفاوت ها را با تایید اساتید به وجود آوردم و همچنان تا زمانی که در قید حیات هستم ادامه می دهم.

ـ چگونه به این عمق از زندگی مردم کوچه و بازار مردم گیلان دست پیدا کردید و با این دستمایه های عمومی آثار مدرن خلق می کنید؟

برای اینکه من در بین این مردم زندگی می کنم. در طی این سال ها با اعماق وجود از زندگی مردمی زحمتکش اما شاد و خوشحال که همیشه اندوه ها و دردهایشان را پنهان کردند، طرح ها و نقاشی های شاد و طنزآمیزی فراوری کردم. زندگی در پارک ها و شالیزارها و چای سارها و قهوه خانه ها و حواشی شهرها برای من سوژه هایی بودند عاشقانه که در اولویت آثارم قرار داشتند. همین مردم عادی همیشه استادانم بودند.

آن ها با حرکات و رفتار و گفته های خود مرا رهبری می کردند که چگونه بتوانم آنها را در تابلوهای خود به شیوه اکسپرسیون ایرانی نشان دهم. همیشه عشق ها و شادی ها و شوخی های آنها برایم سوژه هایی بودند تا بتوانم از آنها بهره برداری کنم. آنها حتی در انتخاب رنگ ها و خطوط و رعایت آن در تناسب و کمپوزیسیون، حتی در پرسپکتیوهایی که گاهی رعایت نمی کردم به من یاری می کردند. آنها یاری کردند تا از قانون شکنی و از تکنیک هایی که ممکن است مرا در نقاشی هایم محدود نمایند و آزار برسانند دوری کنم.

در واقع از هر حرکت آنها در شادی هایشان که گاهی پنهان بود طرح هایی به وجود می آوردم و با رنگ های شاد اصلی زندگی آنها را در کار روزانه یا تفریحات شبانه نشان بدهم. یکی از اساتید در یکی از نمایشگاه هایم در گالری مارلیک رشت به من می گفت: شما در نقاشی های خود مجنون وار از رنگ و خط استفاده می کنید و یکی دیگر از اساتید موسیقی اعتراف کرد که من در آثار شما رنگ ها را در موسیقی احساس می کنم. شما در موسیقی رنگ ها بارها حرف می زنید.

استاد دیگری می گفت شما مدرنیسم را در قالب فرهنگ و سنت های ایرانی نشان می دهید، اما من در جواب همه آنها می گفتم من نقاش هستم با روح پرواز پرندگان که می خواهم مدرنیسم را با شیوه نقاشان ایرانی خلق کنم؛ اکسپرسیون به شیوه ایرانی.

گفت وگو از آرش نصیری

hodablog.ir: هدا بلاگ | انجمن گفتگوی سیستم مدیریت محتوای هدا بلاگ