دولت ها در میزان هزینه کم گویی و در خصوص درآمدها زیاده گویی می نمایند - مهسان بلاگ

آنچه بیشتر از همه سبب نگرانی می گردد کمبود اعتبار بودجه ای در سال های گذشته است که این شرایط در سال 1399 هم ادامه خواهد داشت. در سال های گذشته با تزریق بودجه قطره چکانی به پروژه های انبوه نیمه تمام، دوره ساخت این پروژه ها طولانی شده است. براساس آمار در دسترس حدود 65 درصد از طرح های تملک دارایی های سرمایه ای ملی در زمان خود به اتمام نرسیده است؛ برخی از این طرح ها طول دوره ساخت 12 سال را تجربه می نمایند.

اگرچه از ابتدای دولت یازدهم رویکرد تازه ای برای تخصیص اعتبارات عمرانی براساس اولویت بندی طرح ها و پیشرفت فیزیکی آن ها اعمال شده، اما به دلیل بالا بودن تعداد پروژه های نیمه تمام، مسائل اقتصاد ملی و بودجه حوزه عمرانی همچنان درگیر مسائل جدی است. برخی مهم ترین روش حل مسئله را استفاده از ظرفیت های بخش خصوصی در تکمیل پروژه ها می دانند.

جمشید پژویان، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، در گفت وگو با پایگاه خبری اتاق ایران درباره اینکه بودجه عمرانی با وابستگی به نفت چه سرنوشتی خواهد داشت؟ می گوید: هرسال زمانی که دولت های مختلف لایحه بودجه را ارائه می نمایند، در آن وعده های زیادی می دهند اما خیلی از آن ها صحت ندارد و درنهایت برخی از آن ها نیز به اجرا نخواهد رسید.

پژویان می گوید: در همه این سال ها کمتر لایحه بودجه ای بوده که بعد از تصویب، دقیقاً مطابق همان چیزی که به مجلس شورای اسلامی ارائه شده است، به اجرا درآید. معمولاً در میزان درآمدهای ارائه شده در لایحه بودجه زیاده گویی می گردد و در میزان هزینه ها کم گویی. لایحه بودجه سال 99 نیز در شرایطی ارائه شده که سطح درآمدهای دولت از همیشه پایین تر است. اما این درآمدها بیشتر از آنچه واقعاً به دست خواهد آمد، نشان داده شده است.

او می گوید: اگر به بودجه نگاری سال های قبل و حتی چند دهه قبل توجه کنید، متوجه می شوید همیشه بودجه های عمرانی فدای کسری بودجه و فدای هزینه های جاری می شوند؛ یعنی یک ترازی را دولت در بودجه به مجلس ارائه می نماید که مورد تصویب قرار می گیرد؛ در این تراز یک ردیف هزینه و یک ردیف درآمدها است؛ اما درآمدها زیاده گویی می گردد و هزینه ها کم گویی.

او ادامه می دهد: باوجودی که سعی می گردد ردیف هزینه و درآمد در بودجه تراز نشان داده گردد اما کسر بودجه واقعیتی غیر از ظاهر آن دارد. به عنوان مثال 48 هزار میلیارد تومان برای درآمدهای نفتی در نظر گرفته شده است که تحقق این رقم و حتی رقمی بسیار پایین تر، بسیار بعید به نظر می رسد. در همین شرایط، دولت در لایحه بودجه، ارائه هرگونه طرح و پروژه عمرانی جدید در سال 99 را ممنوع نموده و برای پروژه های نیمه تمام گذشته نیز 70 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته است.

به گفته پژویان دولت با کسری جدی بودجه روبرو است؛ این اتفاق هم سال جاری افتاد و هم سال آینده تکرار خواهد شد. از طرفی درآمدهای اقتصادیاتی پیش بینی شده محقق نشده و درآمدهای نفتی دولت به شدت کاهش یافته است.

او ادامه می دهد در این شرایط دولت سعی می نماید با فروش اوراق قرضه به بازار سرمایه و به بانک ها بخشی از کسری بودجه خود را جبران کند.

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است: فروش 80 هزار میلیارد تومان اوراق، یک تصمیم تورم زاست که بر اقتصاد کشور تحمیل خواهد شد. من معتقدم فروش اوراق، سیاستی نیست که در جهت جمع آوری نقدینگی موجود در بازار اتخاذ شده باشد بلکه صرفاً تصمیمی گریزناپذیر است که برای جبران کاستی های بودجه دولت گرفته شده از آنجایی که هنوز راه حل جدی برای خروج ایران از بن بست تحریم ها و مسائل بین المللی ارائه نشده در سال 1399 کسری بودجه ادامه خواهد داشت؛ این راه حل موقتی با اثر تورمی شدید بر اقتصاد خواهد بود.

او ادامه می دهد: هزینه جاری کشور انعطاف پذیر نیست؛ وقتی دولت برای تأمین این هزینه تصمیم می گیرد اوراق قرضه به بانک ارائه دهد و نقدینگی بگیرد به معنای رکود کامل اقتصاد، کاهش منابع بانکی و رشد منفی اقتصاد ملی است. یا اینکه وقتی بانک ها مجبور می شوند بخشی از منابع خود را به دولت ها برای تأمین هزینه جاری بدهند، این قرض باید پس داده گردد. اما اثر مهم آن فشار به فراوری و اقتصاد است. در این شرایط اقتصاد کوچک و فرایند فراوری ناخالص ملی کند و منفی تر می گردد.

پژویان شرایط اقتصاد ایران را نابه سامان می داند: ما به درامد تعیین نفتی دسترسی نداریم و فشارهای اقتصادی آمریکا روز به روز بیشتر شده است. در این شرایط آنچه اولویت های خود را از دست می دهد بودجه عمرانی است. اگرچه گفته می گردد که فقط درآمدهای حاصل از فروش نفت به بودجه عمرانی اختصاص خواهد یافت. اما باید در نظر داشت که 48 هزار میلیارد تومانی که برای درآمدهای نفتی در نظر گرفته شده بسیار خوش بینانه است و حتی درصورت تحقق نیز از میزان بودجه ای که برای پروژه های عمرانی نیمه تمام ارائه شده، بسیار کمتر است.

پژویان تاکید می نماید: تجربه نشان داده که درآمدهای نفتی -اگر وجود داشته باشد- درنهایت صرف هزینه های جاری خواهد شد و کسری های بودجه را جبران خواهد نمود. درآمدهای نفتی به جای اینکه صرف کارهای عمرانی و برای کارهای زیربنایی سرمایه گذاری گردد، صرف هزینه های جاری دولت می گردد. در همه سال های گذشته همیشه به بخش عمرانی در پرداخت پول اجحاف شده و این در حالی است که اینها پروژه های زیرساختی کشور به شمار می آیند که متوقف شدن آن ها آسیب زا خواهد بود. فکر نمی کنم دولت بتواند درآمدهای نفتی اندک خود را در سال 99 صرف کارهای عمرانی کند.

او تصریح می نماید: من هرگز ندیده ایم که بودجه پیش بینی شده دولت برای بخش عمرانی تحقق یابد و همین سال جاری نیز این اتفاق نیفتاده است. و در خیلی از سال ها شاهد بودیم که کمتر از 70 درصد بودجه پیش بینی شده برای بخش عمران محقق گردد. بنابراین در سال 99 و در شرایط بسیار سخت اقتصادی و نامطلوب که به خاطر کاهش درآمدهای نفتی رقم خورده است، این پروژه ها همچنان نیمه تمام خواهند ماند.

او درباره شرایط پروژه های عمرانی در کشور می گوید: طرح های عمرانی یک روزه به وجود نیامده اند؛ بخشی از این طرح ها 30 سال پیش شروع شده اند. بخشی از این پروژه ها توجیه اقتصادی ندارند و هنگام شروع، برآورد درستی درباره هزینه و فایده آن ها انجام نشده است. بسیاری از پروژه های ملی و استانی به همین دلیل متوقف مانده اند.

به گفته پژویان بخشی دیگر نیز به دلیل نبود بودجه و کسری های اقتصادی ناتمام باقی مانده اند. دولت امیدوار به مشارکت بخش خصوصی در انجام پروژه های عمرانی است اما دولت بدهی های زیادی به بخش خصوصی دارد و آن ها نیز فقط درصورت اقتصادی بودن، به انجام این پروژه ها تمایل نشان می دهند. در نتیجه نمی توان در این شرایط، امید داشت که بخش خصوصی برای انجام کارهای عمرانی مشارکت کند.

او تاکید می نماید: در شرایط فعلی، اولویت باید تأمین هزینه های جاری باشد و می توان بعد از آن به فکر پروژه های زیرساختی بود. آنچه مهم است اینکه باید سعی گردد اقتصاد به مرحله باثباتی برسد، بعد از ان می توان برای به سامان کردن طرح های عمراین فکری جدی کرد.

hodablog.ir: هدا بلاگ | انجمن گفتگوی سیستم مدیریت محتوای هدا بلاگ